Langkah-langkah untuk memupuk semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat
Oleh Naqib Muhsin Bin Mathadi
Mendepani realiti baru era milenium yang pantas berubah dan berkembang ini, isu kelunturan semangat kejiranan dalam jiwa kalangan masyarakat semakin menjadi perbualan hangat serta sering memenuhi ruangan akhbar pada hari ini. Semakin hari, isu ini sering ditujukan kepada generasi muda khususnya para remaja. Memang tidak dapat dinafikan bahawa gejala sosial yang semakin berleluasa ini adalah salah satu punca kelunturan semangat kejiranan. Bukan itu sahaja malahan menjadi punca dominan yang jelas dilihat pada hari ini. Tambahan pula, semangat kejiranan seharusnya dipupuk melalui pengamalan sikap keperibadian yang mulia seperti bekerjasama, prihatin dan bertolak ansur yang mampu membentuk jati diri untuk memperlihatkan kita sebagai masyarakat yang kaya dengan budi pekerti. Sebagai masyarakat yang mendiami negara ini, kita seharusnya bersyukur kepada Tuhan kerana masih dikurniakan keamanan. Kita perlulah menyedari bahawa semangat kejiranan ini boleh dijadikan sebagai amalan gaya hidup intim yang wajar memandangkan negara kita telah merdeka sejak 58 tahun lamanya. Menurut Tun Dr. Mahathir, mantan Perdana Menteri ke-4 pernah menegaskan bahawa dengan melibatkan diri dalam kegiatan bergotong-royong, kita berupaya menerapkan pelbagai nilai murni dalam diri. Hal ini secara tidak langsung menjadikan nilai-nilai murni yang diterapkan dapat dijadikan sebagai dorongan untuk meningkatkan semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat. Sememangnya kita perlu berfikir bahawa teknologi pada masa ini juga merupakan penyumbang kepada jurang pemisah antara masyarakat yang berbilang kaum ini. Hal ini kerana, rambut sama hitam,hati lain-lain. Persoalan yang sedang bermain-main dalam fantasi minda kita sekarang ialah adakah peranan kerajaan sahaja yang bertanggungjawab untuk memupuk semangat kejiranan? Jawapannya tidak. Hal ini kerana dalam usaha memupuk semangat kejiranan, memerlukan obligasi daripada pelbagai pihak untuk menyalurkan peranan mereka demi melahirkan masyarakat yang maju dari aspek sosial. Oleh itu, marilah kita menggunakan minda kelas pertama untuk mengupas topik kita dalam perbincangan ini iaitu langkah-langkah memupuk semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat secara terperinci untuk kepentingan semua pihak.
Suatu hakikat yang tidak
boleh dikesampingkan ialah peranan ibu bapa amatlah signifikan untuk
menanam nilai-nilai murni dalam jiwa cahaya mata mereka sejak kecil
lagi. Peribahasa Melayu ada mengatakan, melentur buluh biarlah dari
rebungnya iaitu mendidik seseorang dengan menerapkan nilai-nilai murni
sejak awal lagi. Hal ini demikian kerana ibu bapa bertindak sebagai
agen pertama dalam pembentukan sahsiah dan penjana kecemerlangan
anak-anak. Bertitik tolak daripada itu, ibu bapa perlu menjadi suri
teladan kepada anak-anak. Dalam konteks ini, ibu bapa perlu menunjukkan
sikap berkasih sayang kepada anak-anak mereka. Memang pada realitinya,
anak-anak akan mengikut tingkah laku ibu bapa mereka kerana mereka lebih
mengenali ibu bapa mereka sendiri. Hal ini dapat dikaitkan dengan
peribahasa bagaimana acuan, begitulah kuihnya. Selain itu, ibu bapa
haruslah juga mengawasi perlakuan dan kegiatan luar anak-anak supaya
mereka yang baru berumur setahun jagung, berdarah setampuk pinang agar
tidak terjebak dalam kancah negatif. Dalam meniti arus peredaran zaman
yang semakin meruncing ini, sebilangan besar ibu bapa lebih mengutamakan
kerjaya mereka sehingga alpa akan tanggungjawab hakiki mereka untuk
mendidik anak yang dahagakan kasih sayang mereka. Hal ini kerana
anak-anak merupakan anugerah dan tanggungjawab daripada Tuhan kepada ibu
bapa untuk mencorak jiwa mereka ke arah kebaikan. Betapa rugilah ibu
bapa jika tidak menyemai nilai-nilai murni dalam jiwa anak-anak kerana
mereka berkemungkinan besar untuk menjejakkan kaki ke kancah negatif.
Dalam hal ini, ibu bapa boleh membawa anak-anak mereka untuk menjalankan
aktiviti kemasyarakatan seperti bergotong-royong dan
kunjung-mengunjungi sesama jiran tetangga. Daripada amalan ini ,
anak-anak muda mampu membuka mata, mencelikkan minda serta mengenali
dunia luar yang mereka tidak pernah alaminya sendiri. Secara langsung,
sedikit demi sedikitmereka berminat untuk melakukan aktiviti-aktiviti
seperti ini lagi. Begitu juga halnya dengan dengan kawasan kejiranan
yang didiami oleh pelbagai kaum. Anak-anak muda pada hari lebih gemar
menggunakan teknologi yang canggih dan mendapati bahawa mampu memberi
pelbagai faedah tetapi sangkalan mereka salah kerana menggiatkan diri
dalam aktiviti kemasyarakatan lebih berfaedah bukan untuk diri sahaja
malahan boleh melahirkan masyarakat dan negara yang aman damai. Daripada
semangat kejiranan ini juga dapat menjadikan negara sebagai negara
contoh dan disegani oleh sebab terkenalnya kaum yang pelbagai mendiami
Malaysia tetapi masih boleh membina kepercayaan antara satu sama lain.
Jelaslah bahawa ibu bapa seharusnya menitikberatkan tanggungjawab untuk
melahirkan anak-anak yang berjiwa kental untuk memupuk semangat
kejiranan sesama sendiri.
Meninjau skop yang lebih
luas, tunggak utama untuk membangunkan semangat kejiranan ialah
masyarakat. Pada realitinya, sesebuah masyarakat perlu menjalankan
aktiviti yang selaras dengan usaha untuk memupuk semangat kejiranan
dalam kalangan masyarakat . Hal ini demikian, masyarakat sesebuah
kawasan mampu mewujudkan pelbagai inisiatif untuk menjadikan hubungan
kejiranan semakin erat. Masyarakat perlu mengaktifkan program Rukun
Tetangga. Dalam konteks ini, pelaksanaan Rukun Tetangga merujuk kepada
program yang melibatkan masyarakat untuk bekerjasama dalam menjaga
keamanan sesebuah masyarakat. Dalam hal ini juga, Rukun Tetangga boleh
melibatkan anak-anak muda untuk kegiatan yang berfaedah ini daripada
menghabiskan masa secara berfoya-foya yang boleh meruntuhkan akhlak
mereka. Sesebuah masyarakat yang progresif menunjukkan bahawa masyarakat
tersebut mempunyai nilai-nilai murni yang penuh dalam jiwa. Memang
tidak dapat dinafikan pelaksanaan Rukun Tetangga boleh melahirkan
individuyang bertanggungjawab seterusnya mampu membentuk masyarakat yang
berjiwa murni. Dalam hal ini juga, ada sesetengah masyarakat
mempertikaikan pelaksanaan seperti ini sama ada ia dapat berjalan lancar
ataupun tidak. Memang wajarlah kita mempercayai bahawa masyarakat
sebegini perlu diterapkan dengan nilai-nilai murni sejak peringkat awal
lagi. Antara alpukah yang dapat dicadangkan selain yang dinyatakan,
penduduk kawasan perumahan perlu menganjurkan aktiviti kemasyarakatan
seperti bergotong-royong untuk membersihkan kawasan kediaman. Yang
paling nyata pada hari ini, aktiviti bergotong-royong masih lagi
diamalkan dan memang wajar diamalkan oleh setiap penduduk. Dalam
menempuh era berteknologi ini, kita dapat menyaksikan bahawa semangat
bekerjasama dalam kalangan masyarakat semakin rapuh. Oleh itu, memang
tidak dapat dinafikan bahawa aktviti kemasyarakatan sememangnya sedang
menempuh cabarannnya. Hal ini kerana, untuk mendirikan sesebuah
masyarakat yang aktif melibatkan diri dalam aktiviti kemasyarakatan
memerlukan kerjasama dan kerpercayaan antara penduduk. Oleh itu,
kepercayaan dan kerjasama antara penduduk diperlukan untuk melancarkan
aktiviti kemasyarakatan ini. Tegaslah bahawa masyarakat perlu menyedari
amalan bekerjasama dalam menjalankan aktivit meliputi semua masyarakat
memerlukan kerjasama dan kepercayaan penduduk yang kukuh .
Pada realitinya, memang tidak dinafikan bahawa pihak sekolah perlu mendidik murid-murid tentang kepentingan semangat kejiranan. Umum mengetahui bahawa sekolah kebangsaan dan sekolah menengah kebangsaan khususnya terdiri daripada masyarakat yang pelbagai kaum. Jelasnya di sini bahawa murid-murid perlu bekerjasama walaupun kita terdiri daripada pelbagai kaum dan latar belakang yang berbeza. Hal ini kerana ia tidak akan memberi kesan kepada permuafakatan masyarakat. Pihak sekolah boleh menganjurkan aktiviti yang melibatkan daripada murid-murid. Selain itu, ibu bapa perlu menyokong tindakan pihak sekolah secara membenarkan anak-anak mereka untuk melibatkan diri dalam aktiviti yang sedemikian. Kendatipun ada sesetengah pihak ibu bapa tidak mempersetujui dengan aktiviti yang dijalankan. Mereka juga tidak membenarkan anak-anaknya untuk menyertai aktiviti tersebut. Di sinilah kita jelas menyaksikan sikap perkauman telah terwujud kerana tidak mahu melibatkan diri untuk menyertai aktiviti tersebut oleh sebab kegiatan ini melibatkan pelbagai kaum dan agama. Dalam konteks ini, pihak sekolah perlu menggalakkan murid-murid untuk menyertai aktiviti-aktiviti yang dianjurkan. Selain itu, pihak sekolah tidak usah menzahirkan keraguan akan tindakan yang diambil. Jika kita memulakan sesuatu dengan perkara yang positif,maka hasil yang bakal diperoleh sudah tentu sesuatu yang positif juga. Sebagaimana yang kita maklumi, aktiviti kokurikulum akan diadakan pada setiap hari Rabu. Aktiviti kokurikulum merujuk kepada aktiviti yang dijalankan oleh setiap persatuan unit beruniform masing- masing. Memang tidak dapat dinafikan bahawa aktiviti ini perlu diteruskan . Seterusnya, pihak sekolah boleh menganjurkan aktiviti hari kantin,hari koperasi dan hari kokurikulum. Kita mengetahui bahawa aktivitiseperti ini memerlukan kerjasama yang kuat antara murid dan guru. Hal ini demikian kerana aktiviti-aktiviti tersebut menjalankan perniagaan. Dalam konteks ini, murid-murid dan guru berganding bahu untuk menjayakan perniagaan yang dijalankan. Selain daripada murid dan guru, murid-murid turut berganding bahu sesame murid. Memang tidak dapat dinafikan bahawa secara tidak langsung semangat bekerjasama dapat diterbitkan dalam jiwa murid-murid. Selain itu, nilai kerjasama ini dapat diaplikasikan dalam kehidupan murid-murid apabila mereka mencuba untuk menggiatkan diri dalam aktivit kemasyarakatan ini. Izharlah bahawa, pihak sekolah perlu memberi galakkan kepada murid-murid untutk menyertai aktiviti yang melibatkan nilai kerjasana agar jiwa mereka mudah untuk disemai dengan semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat.
Pada realitinya, memang tidak dinafikan bahawa pihak sekolah perlu mendidik murid-murid tentang kepentingan semangat kejiranan. Umum mengetahui bahawa sekolah kebangsaan dan sekolah menengah kebangsaan khususnya terdiri daripada masyarakat yang pelbagai kaum. Jelasnya di sini bahawa murid-murid perlu bekerjasama walaupun kita terdiri daripada pelbagai kaum dan latar belakang yang berbeza. Hal ini kerana ia tidak akan memberi kesan kepada permuafakatan masyarakat. Pihak sekolah boleh menganjurkan aktiviti yang melibatkan daripada murid-murid. Selain itu, ibu bapa perlu menyokong tindakan pihak sekolah secara membenarkan anak-anak mereka untuk melibatkan diri dalam aktiviti yang sedemikian. Kendatipun ada sesetengah pihak ibu bapa tidak mempersetujui dengan aktiviti yang dijalankan. Mereka juga tidak membenarkan anak-anaknya untuk menyertai aktiviti tersebut. Di sinilah kita jelas menyaksikan sikap perkauman telah terwujud kerana tidak mahu melibatkan diri untuk menyertai aktiviti tersebut oleh sebab kegiatan ini melibatkan pelbagai kaum dan agama. Dalam konteks ini, pihak sekolah perlu menggalakkan murid-murid untuk menyertai aktiviti-aktiviti yang dianjurkan. Selain itu, pihak sekolah tidak usah menzahirkan keraguan akan tindakan yang diambil. Jika kita memulakan sesuatu dengan perkara yang positif,maka hasil yang bakal diperoleh sudah tentu sesuatu yang positif juga. Sebagaimana yang kita maklumi, aktiviti kokurikulum akan diadakan pada setiap hari Rabu. Aktiviti kokurikulum merujuk kepada aktiviti yang dijalankan oleh setiap persatuan unit beruniform masing- masing. Memang tidak dapat dinafikan bahawa aktiviti ini perlu diteruskan . Seterusnya, pihak sekolah boleh menganjurkan aktiviti hari kantin,hari koperasi dan hari kokurikulum. Kita mengetahui bahawa aktivitiseperti ini memerlukan kerjasama yang kuat antara murid dan guru. Hal ini demikian kerana aktiviti-aktiviti tersebut menjalankan perniagaan. Dalam konteks ini, murid-murid dan guru berganding bahu untuk menjayakan perniagaan yang dijalankan. Selain daripada murid dan guru, murid-murid turut berganding bahu sesame murid. Memang tidak dapat dinafikan bahawa secara tidak langsung semangat bekerjasama dapat diterbitkan dalam jiwa murid-murid. Selain itu, nilai kerjasama ini dapat diaplikasikan dalam kehidupan murid-murid apabila mereka mencuba untuk menggiatkan diri dalam aktivit kemasyarakatan ini. Izharlah bahawa, pihak sekolah perlu memberi galakkan kepada murid-murid untutk menyertai aktiviti yang melibatkan nilai kerjasana agar jiwa mereka mudah untuk disemai dengan semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat.
Setelah meniti
perbincangan di atas secara mendalam dan terperinci, mauduk tentang
langkah-langkah memupuk semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat
akan dibugar dari perspektif peranan kerajaan untuk memupuk semangat
kejiranan. Kita seharusnya tidak memandang sebelah mata terhadap peranan
yang dimainkan oleh pihak kerajaan. Peristiwa 13 Mei 1969 masih segar
dalam ingatan setiap insan di Malaysia. Tragedi berdarah yang
melibatkan rusuhan kaum pada ketika itu perlu menjadi iktibar bagi
setiap generasi. Sesungguhnya peristiwa 13 Mei yang mencatatkan titik
hitam dalam sejarah perpaduan kaum di Malaysia wajar direnungi agar
pisang tidak berbuah dua kali. Dalam konteks ini,pihak kerajaan perlu
memainkan peranan yang amat penting untuk mengelakkan perselisihan faham
antara kaum di samping memupuk semangat kejiranan dalam kalangan
masyarakat. Dalam konteks ini, pihak kerajaan perlu mengadakan kempen
yang berkisarkan memupuk semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat
pada hari ini. Umum mengetahui bahawa, cabaran yang dihadapiterlalu
banyak seperti gejala sosial, isu perkauman dan sebagainya. Hal ini
demikian, kerajaan perlu menjalankan kempen di kawasan kejiranan. Di
samping kita memupuk semangat kejiranan, kita juga mampu menimba ilmu
pengetahuan cara untuk memupuk semangat kejiranan secara tidak langsung.
Ada juga sesetengah masyarakat memandang enteng terhadap pelaksanaan
program seperti ini. Sesungguhnya, masyarakat seperti ini lebih
memerlukan perhatian kerana masih kurang pengetahuan tentang kepentingan
semangat kejiranan. Untuk pengetahuan, masyarakat yang saling
mempercayai dan bekerjasama mampu membangunkan modal insan dan negara
yang maju dari aspek sosial,politik seterusnya ekonomi. Bertitik tolak
daripada itu, pihak kerajaan juga boleh menganjurkan Rumah Terbuka
Malaysia. Dalam hal ini, rumah terbukapada kebiasaannya akan diadakan
setiap kali perayaan utama diraikan. Antara contoh yang dapat kita lihat
pada hari ini, sambutan hari terbuka diraikan sangat meriah meskipun
negara kita mengalami cabaran yang sukar untuk dihadapi. Dalam konteks
ini juga, sambutan rumah terbuka mampu melahirkan mesyarakat yang
sentiasa mengenali budaya kaum. Memang tidak dapat dinafikan bahawa,
pelabagai kemaslahatan yang mampu diperoleh daripada pelbgai pihak yang
meliputi daripada pelbagai lapisan masyarakat. Izharlah bahawa, kerajaan
merupakan tunggak utama selain peranan ibu bapa, masyarakat dan pihak
sekolah untuk membina keperibadian masyarakat yang utuh dengan semangat
kejiranan.
Tidak ada kusut yang tidak terlerai, tidak ada keruh yang tidak jernih. Oleh itu, kata sepakat seia sekata perlu diambil oleh pelbagai pihak untuk berganding bahu melaksanakan langkah-langkah untuk memupuk semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat. Jika semua pihak berganding bahu ibarat ke bukit sama didaki, ke lurah sama dituruni, Insya-Allah langkah-langkah yang dilaksanakan akan memperbuahkan hasil yang lumayan dan jelas dilihat untuk tatapan masyarakat pada hari ini. Usaha yang dilaksanakan itu perlulah bersungguh-sungguh bak mutiara kata genggam bara api biar sampai jadi arang agar usaha ini bukan sekadar hangat-hangat tahi ayam mehupun melepaskan batuk di tangga sahaja malahan menjadikan usaha-usaha ini sebagai pendorong untuk masyarakat berjaya dalam kemajuan sosial. Besarlah harapan kita untuk menyaksikan usaha-usaha ini memberi kesan yang berlarutan kepada masyarakat untuk diamalkan agar negara kita terus disegani dan dicontohi oleh masyarakat dunia.
[1738 pp]
Hasil nukilan,
Naqib Muhsin Bin Mathadi,
Perkongsian Blog BMSPM.MY
No comments:
Post a Comment